تاثیر ریاضیات بر هنر مجله گراف

تاثیر علم ریاضیات بر طراحی

نفوذ ریاضیات تقریبا بر تمام امور امری مشهود است اما شاید بسیاری از افراد از اهمیت و ویژگی های آن نسبت به علم هنر و مخصوصا نقاشی و طراحی های دو بعدی آگاه نیستند.

به عقیده بسیاری ریاضیات خود یک هنر است و تاثیر آن بر دیگر شاخه های هنر مانند موسیقی ، نقاشی ، معماری ، مجسمه سازی و پارچه بافی امری طبیعی است. شاید نظریه تناسب براساس نسبت ۱:√۲ برای مرد برهنه ایده‌آل در قرن 4 میلادی که توسط مجسمه ساز یونانی ارائه شد را بتوان تاریخچه ای بر رابطه هنر و ریاضیات دانست.

در این مقاله به بررسی قوانین مهم و موثر در رشته هنر و خصوصا طراحی لوگو خواهیم پرداخت

قانون نسبت طلایی یا دنباله فیبوناچی

در دوره دبیرستان کم و بیش با دنباله فیبوناچی آشنا شده ایم حتی در فضای سایبری نیز با استفاده از این قانون طرح سوال های گوناگونی می شود! حال به بررسی دنباله فیبوناچی می پردازیم

به زبان ریاضی دنباله فیبوناچی تعدادی عدد کنار هم هستند که غیر از دو عدد اول، هر عدد برابر با جمع دو عدد قبل از خود است و تقسیم هر جمله به جمله قبل از خود یک سری است که به سمت نسبت طلایی میل می‌کند از این نسبت با نام  حرف فی یونانی نیز یاد می شود و شکلی است که در آن همه نسبت ها ١ به ١.۶١٨ است.

شاید مفهموم جمله بالا و ارتباط آن با طراحی لوگو کمی مشکل باشد برای همین مثال های زیر را مرور میکنیم

حال فکر کنید این اعداد در دنیای واقعی ارتباط خود را با هنر زمانی نشان میدهند که این اعداد به اشکال و الگوهای مختلفی از جمله مارپیچ‌ها ، شکوفه‌ها و شاخه‌ها تبدیل می‌شوند. این اشکال در طبیعت و هنر قابل مشاهده هستند. این‌ها از همان تقسیم اعداد سری و نزدیک شدن به نسبت طلایی به دست می‌آیند

(قابل ذکر است که این نظریه نیز مانند تمامی نظریه های مهم در جهان موافقان و مخالفان زیادی دارد و بسیاری ارتباط فیبوناچی با هنر معماری و طراحی و حتی ارتباط آن با اشکال مختلف در دنیای واقعی نفی میکنند)

طرفداران و موافقان این نظریه بر این باور استوار هستند که : "از آنجایی که این نسبت در طبیعت بسیار رایج است، زمانی که چشم ما اثر و طراحی را که در آن نسبت طلایی بکار برده شده می‌بیند ناخودآگاه بیشتر جذب می‌شود."

در مقاله تخصصی تحت عنوان نسبت طلایی چیست این موضوع و مخالفان و موافقان این موضوع به صورت کامل توضیح داده شده است.

لوگو هایی که ارتباط ان را با نسبت طلایی بسیار زیاد میدانند لوگو شرکت اپل ، لوگو توتیر و لوگو پپسی و نشرال جوگرافیک  است

قانون یک سوم

قانون یک سوم بر خلاف عدد فی که در اکثر شاخه های هنر و طبیعت قابل مشاهده بود بیشترین کاربرد را در هنر عکاسی دارد.

قانون یک سوم بسیار قدیمی بوده و در کتب قدیمی بیشتر برای بیان نوع جدیدی از نقاشی این قانون را بیان میکردند. توضیح این قانون به شکل امروزی و در ساده ترین حالت ممکن را میتوان در یک سطر زیر بیان کرد:

در ترکیب بندی کادر را از دو سمت عمودی و افقی به سه قسمت تقسیم کنیم. و سپس سوژه اصلی را در یکی از نقاط تلاقی این خطوط قرار دهیم.

نظریه فراکتل ها

فراکتال ها را الگوهای هندسی تکرار شونده نیز می نامند ، سری های ریاضی که برای به ساخت انواع اشکال در طبیعت تکرار شده و در کنار هم یک تصویر را به نمایش میگذارند. نظریه فراکتل ها که ارتباط مستقیمی با نظریه آشوب و بی نظمی دارد بعد از مدرنیسم در هنر اتفاق افتاد.

اصل مهم در نظریه فراکتل ها الگو برداری از اشکال پیچیده طبیعت و زیبا دانستن آن است بعد از این مرحله شما به بررسی انواع اشکال پیرامون خود در طبیعت رفته و برای یافتن ارتباط ، از جز تا کل مجموعه را بررسی میکنید و این ارتباط به گونه ای که ساختار کلی شکل را به هم نریزد و جز تا کل با کنار یکدیگر همشکل باشند مفهموم فراکتل ها را میرساند. دانه های برف ، سلول انسان ، اجزا پرتغال و... مثال های عینی و واضحی از وجود فراکتل ها در کنار ما دارد.

برای شناخت فراکتل ها کافی است کوچیک ترین عنصر آن را شناسایی کرده و با جمع کردن آن و تجمیع آن نقش نهایی را بسازیم

در هنر معماری تاثیر بسیار زیادی از فراکتل ها را مشاهده میکنیم که همین امر در طراحی ها نیز نمود پیدا کرده است. شاید شناخته شده ترین نوع استفاده از فراکتل ها را در طراحی بته جقه بتوان مثال زد. در اصفهان و آثار به جا مانده در مسجد شیخ لطف الله نمود کامل این نظریه در هنر را مشاهده میکنید.

گرید

استفاده از گرید همیشه در طراحی نقش اساسی داشته است ، حتی از کودکی با دفترهای شطرنجی نقاشی را به ما یاد داده اند.

در کامپیوتر نیز گریدها ابزاری برای تنظیم و نظم بخشیدن به آثار هستند در واقع با تنظیم ستون‌ها و ردیف‌های نامرئی که جای سوژه را مشخص می‌کنند، شما می‌توانید یک حس مشخص را در طراحی خود خلق کنید.

استفاده از گرید در طراحی لوگو کاربرد بسیار زیادی دارد و میتوان گفت بسیاری از کمپانی های بزرگ دنیا برای طراحی لوگو خود از آن استفاده کرده اند.

شرکت ماکروسافت در توضیح طراحی لوگو یکی از زیر مجموعه های خود و با تصویر زیر نشان داد که اصل اول طراحی این لوگو بر پایه گرید بوده است.

بازسازی لوگو شرکت نفتی شل نیز با استفاده از گرید انجام شد که توانست یک اثر خاص در بین تمامی طراحی های قبلی باشد.